مهر – گروه استان‌ها: صنایع دستی یکی از ظرفیت‌های مهم و اساسی خراسان شمالی محسوب می‌شود به طوری که از حدود ۳۰۰ نوع صنایع دستی کشور، بیش از ۶۰ مورد آن در خطه خراسان شمالی تولید می‌شود.
اما این ظرفیت در ابعاد مختلف نادیده گرفته شده به طوری که این صنعت پربازده اکنون گرفتار مشکلات ریز و درشتی است که بی توجهی به آنان منجر به تعطیلی کامل این حرفه خواهد شد.
تحریم و شیوع کرونا نیز بر مشکلات این حوزه افزوده و فعالان صنایع دستی را در تنگناهای اقتصادی شدیدی قرار داده است.
اما یکی از ویژه‌ترین صنایع دستی خراسان شمالی به حوزه بافت فرش باز می‌گردد؛ کالایی که می‌تواند ارزش افزوده بسیار بالایی را برای تولیدکننده به ارمغان بیاورد.
رشته فرش به هنرستان‌ها رفت
یکی از اقدامات برای گسترش این حرفه ورود رشته فرش به هنرستان‌های استان است. مهرداد داوود زاده، معاون امور بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی در این خصوص به مهر گفت: هم زمان با آغاز سال تحصیلی جدید رشته فرش در هنرستان سیرجانیان بجنورد، زیارت شیروان، هنرستان روستای بدرانلوی بجنورد و هنرستان روستای گرگز شهرستان راز و جرگلان تدریس می‌شود.
سالانه ۱۶۰ هزار متر مربع فرش دستباف در خراسان شمالی بافته می‌شود و در سایر استان‌ها به فروش می‌رسد و اگر نمایشگاه فرش به صورت دایر شود، رونق مناسبی را در این حوزه شاهد خواهیم بود
وی تصریح کرد: دانش آموزان به غیر از دروس عمومی با طرح‌های فرش اصیل ایران، مواد اولیه، نوع بافت، قالیشوئی و سایر امور مربوط به فرش آشنا می‌شوند.
معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی با بیان اینکه صنعت فرش این استان وضعیت مناسبی ندارد، بیان کرد: برای رونق بخشیدن این بخش، سند توسعه صنعت فرش و جایگاه آن به صورت واقعی و نه اسمی باید تهیه و تدوین شود.
داوود زاده گفت: سالانه ۱۶۰ هزار متر مربع فرش دستباف در خراسان شمالی بافته می‌شود و در سایر استان‌ها به فروش می‌رسد و اگر نمایشگاه بزرگ فرش به صورت سالانه در استان دایر شود، رونق مناسبی را در این حوزه شاهد خواهیم بود.
فرش‌بافان نیازمند حمایت هستند
اما آیا مشکلات با ایجاد رشته تحصیلی حل می‌شود؟ و یا نیازمند اقدامات حمایتی دیگری در این حوزه است؟ بسیاری از فعالان این حوزه به صورت سنتی می‌توانند نقش‌های خاصی را رقم بزنند؛ هرچند تأثیر فراگیری یک حرفه به صورت علمی را نمی‌شود نادیده گرفت.
یکی از فعالان حوزه فرش دستباف خراسان شمالی در این خصوص به مهر می‌گوید: راه اندازی رشته فرش در مدارس اقدام خوبی است و می‌تواند باعث علاقه بیشتر نوجوانان به این بخش شود.
محمد کمالی افزود: اگر موضوعات صنعت فرش به صورت علمی فرا گرفته شود می‌تواند به این حوزه کمک کند؛ البته بیش از تولید فرش در مسائلی چون بازاریابی و فروش با مشکل مواجهیم.
این فعال حوزه صنایع دستی گفت: آموزش نوجوانان در مدارس می‌تواند آینده این حرفه را تضمین کند و باعث رشد آن شود اما در کنار آن باید اقدامات حمایتی نیز گسترش یابد تا افراد بتوانند از این طریق کسب درآمد پایدار داشته باشند.
فرشی که در جهان یگانه است
یکی از ویژه‌ترین انواع فرش جهان در خراسان شمالی تولید می‌شود. فرش «دورو دویدوخ» یکی از منحصر به فرد ترین فرش هاست که با معرفی خوب و بازاریابی دقیق می‌تواند ارز فراوانی به کشور وارد کند؛ هرچند بافندگان این فرش اکنون مشکلات ریز و درشتی دارند.
به عنوان نمونه فرش‌بافان دویدوخی مجبورند ابریشم را از دیگر استان‌ها به قیمت‌های بالاتر خریداری کنند.
درواقع در یک شهرستان خراسان شمالی پیله ابریشم تولید می‌شود؛ برای تبدیل به نخ ابریشم به خارج استان صادر شده و با قیمت‌های بسیار بالاتر برای تولید فرش دوباره به این شهرستان باز می‌گردد. به این ترتیب یک حلقه مفقوده بسیار واضح وجود دارد که رفع آن باعث می‌شود چرخه تولید تنها فرش دورو ابریشم جهان در خراسان شمالی به وجود بیاید.
اگر این مسئله رفع شود روستای ۶۲۰ خانواری دویدوخ خراسان شمالی که ۲ هزار و ۶۰۰ نفر جمعیت دارد و هر خانواده دارای یک دار قالی است، دارای کسب و کار پرسود خواهند شد.
فرش دورو دویدوخ یکی از منحصر به فرد ترین فرش هاست که با معرفی خوب و بازاریابی دقیق می‌تواند ارز فراوانی به کشور وارد کند؛ هرچند بافندگان این فرش اکنون مشکلات ریز و درشتی دارند برای حل مشکلات این حوزه بناست مجتمع تولید فرش دورو در این منطقه ساخته شود.
روح الله حسین پور، فرماندار راز و جرگلان در شهریور سال گذشته و همزمان با کلنگ زنی این مجتمع گفت: این مجتمع تولیدی در داخل روستای دویدخ با ۲۵۰ میلیون تومان اعتبار در سه طبقه با ۸۰۰ متر زیربنای کل مجتمع ساخته خواهد شد که طبقه اول آن یک سالن چند منظوره و سالن نمایشگاه دائمی فرش خواهد بود.
حسین پور افزود: در دو طبقه بالا نیز هرکدام ۴۰ دار قالی برپا و در هر کدام ۸۰ بافنده مشغول به کار خواهند شد که در مجموع ۱۶۰ بافنده در این مجتمع مشغول می‌شوند.
وی افزود: اعتبار مورد نیاز برای ساخت این مجتمع یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان است که اکنون با ۲۵۰ میلیون تومان از اعتبارات دهیاری ساخته خواهد شد و ۲ میلیارد تومان تسهیلات نیز از کمیته ملی واگذاری تسهیلات به دهیاری‌ها درخواست داده و تأیید نیز شده است.
وی ادامه داد: با اختصاص این مبلغ هم ساختمان و هم تجهیزات و هم امتیازات و خدمات زیربنایی مجتمع تکمیل خواهد شد و بعد از شش ماه نیز به بهره برداری می‌رسد.
فرماندار رازوجرگلان خاطرنشان کرد: با توجه به مزیت و فرصت‌های این شهرستان همچون فرش و در کنار آن ایجاد زنجیره با دیگر فرصت‌های شغلی همچون ایجاد بازارچه، شهرک صنعتی و تکمیل پیست اسب دوانی می‌توان تأثیر بسزایی در اشتغال مردم این شهرستان گذاشت.
بی رغبتی فرش‌بافان خراسان شمالی برای تولید فرش
هر چند در جلسه ۱۹ تیر کارگروه اقتصادی، اشتغال و سرمایه گذاری خراسان شمالی، تهیه طرح توجیهی در خصوص توسعه صادرات فرش استان از جمله مصوبات بود؛ اما عبدالله احراری، عضو انجمن ملی فرش ایران در خرداد ماه سال جاری در جمع خبرنگاران استان گفت: با توجه به بی رغبتی بافندگان به کار در کارگاه‌ها هم اکنون تولید فرش و گلیم سیر نزولی به خود گرفته است.
وی ادامه داد: کارفرمایان و پیشران‌های صنعت فرش به شدت به دنبال بافنده هستند به طوری که کاهش تعداد بافندگان فرش به معضل بازار فرش تبدیل و تولید را با مخاطره مواجه کرده است.
احراری افزود: علاوه بر یارانه معیشتی دولت به قشر تولید کننده فرش، دستمزد کم بافندگان خراسان شمالی هم مزید بر علت کاهش تولید فرش در استان شده است.
مردم در انتظار تسهیلات / ساخت نمایشگاه فرش درگیر تأمین زمین
«حسین حاجی بیگلو»، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی نیز در گفتگو با مهر اظهار کرد: مرکز فرش ایران بناست در سال جاری برای خراسان شمالی تسهیلات ویژه ای در نظر بگیرد و امیدواریم طی سال جاری مردم از این تسهیلات استفاده ببرند.
وی افزود: متقاضیان دریافت تسهیلات باید به سامانه بهین یاب مراجعه کرده و ثبت نام کنند. اما یکی از مشکلات اساسی قالیبافان خراسان شمالی، بازاریابی و فروش محصولات است.
«حاجی بیگلو» در این خصوص هم گفت: ایجاد نمایشگاه بین المللی فرش در استان مغفول مانده است؛ چندین سال پیش سازمان صنعت، معدن و تجارت زمین را خریداری کرده اما اکنون با اداره کل راه و شهرسازی به مشکل خورده‌ایم.
ایجاد نمایشگاه بین المللی فرش در استان مغفول مانده است؛ چندین سال پیش سازمان صنعت، معدن و تجارت زمین را خریداری کرده اما اکنون با اداره کل راه و شهرسازی به مشکل خورده‌ایم
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی ادامه داد: پیگیر رفع این مشکل هستیم تا با ساخت نمایشگاه مشکل فروش حل شود؛ البته این پروژه بلند مدت است و در افق توسعه استان دیده شده است.
وی با اشاره به اینکه عموم فرش بافان خراسان شمالی روستایی و مددجو هستند، افزود: این افراد منابع درآمدی بالایی ندارند و با بازار فروش نیز آشنا نیستند؛ برای این مسئله قدم‌هایی برداشته شده اما تاکنون نتیجه‌ای نداشته است.
«حاجی بیگلو» بیمه را دیگر مشکل فرش بافان استان دانست و گفت: پیگیر افزایش سهمیه خراسان شمالی برای بیمه این افراد هستیم و بناست در سال جاری این اتفاق رقم بخورد.
صنعت فرش خراسان شمالی نیازمند حمایت و فعالیت جدی است؛ صنعتی که می‌تواند با درآمدزایی بالا، ارزآوری مناسبی را برای استان داشته باشد و اینک دولت آینده باید برنامه جدی برای این حوزه داشته باشد.
